پیش‌نیازهای توسعه اقتصاد اینترنتی
با توجه به روندهای اخیر در خصوص گسترش اینترنت، ما باور داریم که مزایای اینترنت در هر کشوری می‌تواند رشد کند. در حالی که اینترنت عامل 6% از GDP در کشورهایی مانند سوئد و انگلستان می‌باشد، در سایر کشورها این رقم کمتر از 4% است که می‌تواند دلیلی مناسب برای گسترش بیشتر این فناوری باشد. در کشورهای کمتر توسعه یافته، نیاز به این گسترش باز هم بیشتر می‌باشد. چنین اقتصاد‌هایی لازم دارند تا در مورد استفاده خود از تکنولوژی اینترنت گام‌های بزرگتری بردارند، مانند برخی کشورهای در حال توسعه که به جای استفاده از زیرساخت‌های زمینی تلفن، از مخابرات بی سیم و آنلاین استفاده کرده‌اند.
مطالعات نشان می‌دهد که محیط اینترنت(محیطی که رقابت ایجاد می‌کند، نوآوری را تشویق می‌کند، سرمایه انسانی را گسترش می‌دهد، زیر ساختی جامع از شبکه ارائه و دسترسی را افزایش می‌دهد) به یک کشور اجازه آن را می‌دهد که حداکثر ارزش این تغییر تکنولوژی را به دست آورد. با این حال هیچ راه واحدی برای ایجاد اقتصاد اینترنتی موثر وجود ندارد. کشورها می‌توانند زنجیره‌های متفاوتی از تخصص‌ها را کشف کنند تا سیستم‌ها را برای صنایع نوآور جدید حمایت نمایند. همان طور که سیاستگزاران به دنبال ارتقاء تاثیر مثبت اینترنت بر اقتصاد و شهروندان هستند، تعدادی از نکات وجود دارد که می‌تواند به انتخاب این راه کمک کند.
· پرورش حس رقابت: کشورهایی که بازار‌های خود را بازتر و رقابت را بیشتر می‌کنند به تولید بالاتری دست می‌یابند. چنین رقابتی این اطمینان خاطر را می‌دهد که شرکت‌های نوآور و تولیدکننده، محصولات و خدمات جذاب‌تری را برای مصرف‌کنندگان تولید و سهم بیشتری از بازار را با هزینه‌های کمتر به دست آورند. در محیط در حال تغییر سریع اینترنت، چنین تجدیدی به طور خاصی دارای اهمیت است تا این اطمینان را بدهد که مزایایی کسب می‌شوند. کشورهایی که از تاثیر اینترنت بر رشد، سود برده‌اند، دارای محیط‌های باز و رقابتی بالایی هستند.
· ترغیب نوآوری: رشد مرتبط با اینترنت مستلزم ایجاد و توسعه محیطی است که نوآوری را ترغیب می‌کند و کارآفرینی در آن ارزشمند است. خصوصیات چنین محیطی شامل این موارد می‌شود: دسترسی به سرمایه شروع کار، حفاظت از حقوق مالکیت معنوی، حمایت از تحقیق و توسعه و در دسترس بودن مطالعات صورت گرفته متداول توسط دانشگاه‌ها، موسسات تحقیقاتی و گروه‌های دانشی در بخش عمومی و خصوصی. به عنوان مثال ژاپن و کره جنوبی مانند ایالات متحده، گام‌های بلندی در جهت حصول اطمینان ازاین که امور مالی کارآمد و مکانیسم‌های مناسب برای نوآوری و کارآفرینی در دسترس باشند، برداشته‌اند. صنعت دفاع کره جنوبی بستر مستحکمی برای نوآوری‌های اینترنتی فراهم کرده است. به همین شکل سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی در ایالات متحده در طی 20 سال گذشته این روند را داشته است. این در حالی است که تراکم ارتباطات اینترنتی در کره جنوبی رویه‌های نوآورانه‌ای را در جهت گسترش شبکه‌های اجتماعی و سرگرمی داشته است.
· گسترش سرمایه انسانی: در این زمینه به طور خاص ایالات متحده از منبع گسترده استعدادهای خود، قدرت تحمل ریسک و منابع تحصیلات عالی خود استفاده کرده تا سرمایه انسانی مرتبط با اینترنت را ارتقاء دهد. در این راه، این کشور به عنوان انکوباتوری( پرورش دهنده) برای صنایع جدید و بعنوان جاذب استعدادهای موجود در سراسر جهان عمل کرده است. این سرمایه‌های انسانی با استعداد جذب می‌شود، مدیریت می‌شود و توسط دانشگاه‌ها، مراکز تحقیق و توسعه و شرکت‌های تازه توسعه یافته پرورش می‌یابد. شاخه‌هایی از کارآفرینی و نوآوری در دانشگاه‌های معتبر شکل گرفته است که شبکه‌های متراکم و متصل به روابط شخصی را ایجاد کرده‌اند که تحت فرهنگی مخاطره پذیر و نوظهور مدیریت می‌شوند. در نتیجه امروزه ایالات متحده کشوری است با متمایزترین ساختار برای توسعه اقتصاد اینترنتی که در آن سخت‌افزار‌ها، نرم‌افزارها، خدمات و ارتباطات از راه دور به طور مساوی فراهم شده است. با این وجود ایالات متحده برای چنین استعدادی به شکل روزافزونی با سایر کشورها رقابت می‌کند، در حالی که رقیبان سعی دارند از برخی خصوصیات این کشور تقلید کنند و همچنین نوآوری‌های خود را نیز داشته باشند.
·فراهم‌سازی زیر ساخت‌‌ها: زیرساخت‌ها، بعنوان بنیان اصلی محیط اینترنت، یک پیش نیاز اساسی برای رشد محسوب می‌شوند. این امر سکوی پرتابی را ایجاد می‌کند که به وسیله آن مصرف‌کنندگان و سازمان‌ها اینترنت را تجربه می‌کنند و کارآفرینان و شرکت‌ها نوآوری می‌نمایند. کشورهای انگلستان و سوئد زیرساخت‌های بسیار قدرتمندی را برای به دست آوردن نفوذ در در محیطی اینترنت جهانی فراهم کرده‌اند. قدرت اپراتور‌های آنها برای ارتباطات از راه دور کمک شایانی به موفقیت آنها در این زمینه کرده است.
البته لازم به ذکر است که با این انطباق سریع اینترنت مخاطرات مشخصی هم ایجاد می شود. نگرانی‌هایی در رابطه با حریم شخصی، کلاهبرداری آنلاین، سرقت هویتی و هک کردن مواد و مراکز داده‌ای حساس مطرح هستند که می‌توانند بسیار قابل توجه باشند. لازم است ساختارهایی که دسترسی، استفاده، حفاظت، حقوق متفاوت و ملاحظات امنیتی را مدیریت می‌کنند به طور دائمی مورد بررسی قرار گیرند. اما این سیاست‌های قانونی باید در برابر فرصت‌ها و پتانسیل رشدی که اینترنت ارائه می‌دهد قرار گیرند. این پتانسیل‌ها برای غنی‌سازی سطح زندگی، ساختن کسب و کارها و ارائه گزینه‌های بهبود یافته در سال‌های پیش رو به مصرف کنندگان فراهم می‌شوند. در این راستا، رسیدن به اهداف امنیتی- حفاظتی و مشارکت در رشد اقتصادی نیاز به همکاری میان بخش‌های خصوصی، عمومی و سازمان‌های غیر دولتی دارد. سیاستگزاران و رهبران تجاری باید در گفتمانی خصوصی-دولتی و واقع‌گرا همکاری کنند تا بهترین شرایط را برای توسعه محیط اینترنتی در هر کشور به اندازه‌ی ابعاد بین‌المللی آن فراهم کنند. مباحثات دو طرفه و باز میان دولت و رهبران تجاری می‌تواند به ایجاد محیطی سازنده کمک کند که در آن مزایای اینترنت بیشتر درک می‌شود و محیط اینترنتی رشد پیدا می‌کند. مسایلی مانند استانداردهایی برای هویت دیجیتالی و حفاظت از مالکیت معنوی می‌تواند تلاش‌های دیگری برای ترغیب به استفاده بیشتر باشند. همچنین بسیاری از دولت‌ها می‌توانند از طریق افزایش استفاده خود از اینترنت برای تغییر کارایی و تاثیرگذاری در بخش دولتی سودآوری کنند. و همه این‌ها در نهایت توسعه اقتصاد اینترنتی و در نتیجه رفاه عمومی را در پی خواهند داشت.
روح الله نوری
عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
