بیمه الکترونیکی چیست؟ تاریخچه رشد آن در ایران و دیگر نقاط جهان چگونه بوده است؟

بیمه الکترونیکی چیست؟ تاریخچه رشد آن در ایران و دیگر نقاط جهان چگونه بوده است؟ مزایا، مشکلات، آثار و موانع رشد بیمه الکترونیک چیست؟ این مجموعه پرسش هایی است که قصد داریم در این مقاله درباره آن صحبت کنیم.بیمه الکترونیکی E Insurance به معنای عام به عنوان کاربرد اینترنت و فناوری اطلاعات در تولید و توزیع خدمات بیمه ای اطلاق می شود و در معنای خاص، آن را می توان به عنوان تامین یک پوشش بیمه ای از طریق بیمه نامه ای دانست که به صورت آنلاین درخواست، پیشنهاد، مذاکره و قرارداد آن منعقد می شود.
فناوری اطلاعات و بیمه مجازی
استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان یکی از کانال های توزیع نه تنها در صنعت بیمه بلکه در دیگر صنایع در جهان در دستور کار قرار دارد.مزایای استفاده از فناوری اطلاعات باعث شده است بخش عظیمی از سرمایه گذاری های بیمه گران در این حوزه به کار گرفته شود. از دید بیمه گران دنیا باید فناوری اطلاعات جایگزین روش سنتی فروش بیمه شود و به عنوان یک کانال توزیع در کنار دیگر کانال های مرتبط قرار گیرد. از نتایج به کارگیری صنعت بیمه الکترونیک در شرکت ها و سازمان ها می توان به این موارد اشاره کرد:
۱) کاهش هزینه تولید اسناد و مدارک
۲) حذف سریع اطلاعات تکرار شده و اشتباه
۳) افزایش اطلاعات مستند و قابل اطمینان
۴) افزایش امکان دسترسی و ارائه سریع تر خدمات به مشتریان ظرفیت کاهش هزینه با به کار گیری سیستم خرید و فروش الکترونیک به ویژه برای شرکت های بیمه ای که به روند کار موثر و جریان پیوسته آن ارتباط دارد، فراهم آوردن امکان تولید و به کارگیری اسناد، فرم های الکترونیک، مدت زمان انجام کار را از ماه ها به هفته کاهش می دهد.به علاوه ارزش افزوده، کارایی و بازدهی بالا، امنیت، کاهش زمان درگیر با کار و ایجاد یک زمینه رقابت به صورت متفاوت از بهترین نتایج استفاده از سیستم خرید و فروش اینترنت است.
کارایی بیمه الکترونیکی E-Insurance
کارایی بیمه الکترونیکی E-Insurance عبارت است از:
۱) بیمه الکترونیکی هزینه های مدیریتی و اداری را از طریق پروسه اتوماسیون کسب و کار کاهش می دهد و اطلاعات مدیریتی را بهبود می بخشد.
۲) کارمزد پرداختی به واسطه ها را از طریق فروش مستقیم بیمه نامه به مشتری کاهش می دهد (البته بخشی از این کارمزد باید صرف جذب مشتری و بازاریابی شود)کاهش هزینه در بازار رقابتی موجب کاهش حق بیمه می شود و به مشتریان و مردم اجازه خرید بیمه بیشتری را می دهد که نتیجه آن نفوذ بیشتر بیمه در کشور است.
مروری بر مزایای فروش الکترونیکی بیمه
۱) در جهان کنونی به علت تشابه محصولات بیمه ای، رقابت در قیمت برای بیمه گران مشکل است و با توجه به این که تمایز بین بیمه گران در ارائه خدمات وجود دارد، بنابراین تدارک الکترونیکی برای فروش بیمه از اهمیت ویژه ای برای کاهش هزینه و قیمت برخوردار است. هم چنین براساس برآورد انجام شده هزینه های فروش، امور اجرایی و تسویه خسارت در بلند مدت بین ۹ تا ۱۲ درصد بسته به نوع رشته بیمه کاهش می یابد.
۲) پایین آمدن هزینه در فضای رقابتی موجب کاهش قیمت و در نهایت افزایش نفوذ بیمه می شود.
۳) بیمه الکترونیک موانع ورود به بازار را کاهش و رقابت را افزایش می دهد و اینترنت این اجازه را به بیمه گران می دهد که از فرآیند پر هزینه و طولانی راه اندازی شبکه سنتی فروش پرهیز کنند.
۴) به دلیل ماهیت اطلاعات (Information - Intensive) فعالیت بیمه ای برای تجارت الکترونیکی مناسب است.
۵) امکان انتشار سریع اطلاعات و در حجم زیاد از طریق اینترنت به وجود می آید.۶) برای رشته های بیمه ای با پیچیدگی و ارزش معاملاتی بیشتر نظیر بیمه های مستمری، بیمه درمان و بسیاری از بیمه های کسب و کار که به مشاوره زیاد نیاز دارد، نیز اینترنت می تواند به عنوان ابزار بازاریابی یا پشتیبانی تسویه خسارت مورد استفاده قرار گیرد.
مروری بر مشکلات فروش الکترونیکی بیمه
۱) به علت این که بیمه فروختنی است نه خریدنی، فروش بیمه الکترونیکی فشار لازم را برای جذب مشتری های بالقوه ندارد.
۲) به کارگیری بیمه الکترونیکی در رشته های پیچیده بیمه ای و دارای ارزش بالای معاملاتی مناسب نیست.
۳) به کارگیری روش فروش الکترونیکی بیمه بیش از هر چیزی نیازمند توسعه فرهنگ بیمه و همگانی شدن آن است.
۴) نبود ساخت مناسب مخابراتی و الکترونیکی حق بیمه و دریافت خسارت در کشورهای در حال توسعه مانع گسترش فروش الکترونیکی بیمه است.۵) نقص انتقال اطلاعات، ممکن است اعتبار و کارآمدی یک قرارداد بیمه ای را تحت تأثیر قرار دهد و مشکلات جدی ایجاد کند.
۶) نگرانی از فاش شدن اطلاعات شخصی افراد مانع مهمی برای توسعه بیمه الکترونیک است.
۷) بیمه الکترونیک مراحل مبادله را شتاب می دهد و فرصت های زیادی برای کلاه برداری ایجاد می کند.
۸) قانونی نبودن امضای الکترونیکی مانع فروش آنلاین بیمه است.
انواع بیمه های معمول و تعامل با بیمه الکترونیک E-Insurance
بازاریابی روی اینترنت برای محصولاتی به شیوه توزیع آنلاین مناسب است که می توان آن ها را استاندارد کرد و با تعداد محدودی از پارامترها، تشریح و نرخ گذاری کرد؛ نظیر بیمه خودرو، بیمه مسئولیت خصوصی، بیمه خانوار و بیمه عمر زمانی.البته این بدان معنا نیست که دیگر محصولات بیمه ای از فرصت های فراوانی که تجارت الکترونیکی در اختیارشان می گذارد برای بهبود کیفیت خدمتشان استفاده نکنند.
پیش نیازها و پیش شرط های بیمه الکترونیک E-Insurance
یک قرارداد بیمه یا بیمه نامه مثل دیگر قراردادها به ۴ شرط نیاز دارد:
۱) قانونی بودن Legality
۲) ظرفیت و قابلیت (Capacity)
۳) پیشنهاد (Offer)
۴) قبول (Acceptance)
پیش شرط های بیمه الکترونیک
اگر همه یا برخی از این شرایط وجود داشته باشد فروش آنلاین بیمه مشکل خواهد بود:
امضای الکترونیکی قانونی نباشد.
 طبق مقررات، اسناد فیزیکی (بیمه نامه ها) باید به مشتریان تحویل داده شود و کپی آن نزد بیمه گر و نماینده نگهداری شود.
چارچوب اسناد بیش از حد مقرراتی باشد.
بیمه گران و نمایندگان موظف به ارائه فیزیکی مجوز صدور بیمه باشند.
تصویب فیزیکی پوشش بیمه ای توسط شخص ثالث (نماینده دولت ...) ضروری باشد.
بیمه الکترونیک E-Insurance و نهادهای نظارتی
از نظر نهادهای نظارتی نگرانی کشورهای در حال توسعه به طور معمول فعالیت های خارج از مرز و چگونگی حفاظت از منافع مصرف کنندگان در دیگر حوزه های قضایی است.البته خیلی از کشورها برای ارائه خدمات در داخل کشور دریافت مجوز را ضروری و فعالیت خارج از مرز را ممنوع کرده اند. بنابراین تجارت بین مرزی در بیمه های اشخاص (Personal line) و محصولات بیمه ای انبوه (Mass Ins. Products) توسعه نیافته است.
هم چنین بیمه الکترونیکی به عنوان کانال جدید توزیع محصولات بیمه ای ایجاب می کند که روند مراحل مبادلات شتاب یابد و فرصت های زیادی برای کلاه برداری و تقلب ایجاد شود. بنابراین نهادهای نظارتی باید روش های نظارتی را متحول کنند تا بتوانند در حفظ منافع مصرف کنندگان واکنش سریع نشان بدهند. البته ظهور بیمه الکترونیکی اصول نظارت فعلی را در بازار بیمه به طور بنیادی تغییر نمی دهد.
نظارت بیمه الکترونیک E-Insurance
برای بررسی ویژگی های نظارت بیمه الکترونیک انجمن بین المللی نظارت کنندگان بیمه(IAIS) یک گروه کاری برای تجارت الکترونیکی و اینترنت تشکیل داد که این گروه اصول نظارت بیمه در اینترنت را منتشر کرد که در کنفرانس سالانه IAIS در کیپ تاون آفریقا در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۰ تصویب شد. در بیشتر کشورهای در حال توسعه بیمه گران باید نرخ و شرایط و فرم بیمه نامه را قبل از ارائه به مردم به تایید نهاد نظارتی برسانند. این امر درمورد بیمه گرانی که بیمه را با استفاده از اینترنت ارائه می کنند نیز صادق است.
نهادهای نظارتی باید توجه ویژه ای به نرخ و شرایط و نوع قرارداد بیمه ای که در وب سایت عرضه می شود داشته باشند. نهاد نظارتی باید مطمئن باشد که قرارداد مربوط یک پایه قانونی دارد و برخلاف منافع بیمه گذار نیست چون که در بیمه الکترونیک بیمه گذار به طور معمول در چانه زنی و مذاکره برای مواد بیمه نامه شرکت نمی کند.