دراین بیمه نامه ، مسئولیت مدنی بیمه گذار در برابر اشخاص ثالث بیمه می گردد. بدین معنی که چنانچه در جریان عملیات ساختمانی شامل تخریب، خاکبرداری، گودبرداری، پی کنی، و مراحل احداث بنای جدید، خسارات جانی و مالی به اشخاص ثالث وارد آید بیمه گر با رعایت شرایط بیمه نامه از عهده جبران خسارت بر خواهد آمد. لازم به ذکر است که کلیه صاحبکاران و عوامل اجرایی عملیات ساختمانی به این بیمه نامه نیاز دارند.
اهداف بیمه نامه
در بیمه نامه مسئولیت مدنی ناشی از اجرای عملیات ساختمانی، مسئولیت مدنی بیمه گذار در برابر اشخاص ثالثبیمه می گردد. بدین معنی که چنانچه در جریان عملیات ساختمانی شامل تخریب، خاکبرداری، گودبرداری، پی کنی، و مراحل احداث بنای جدید، خسارات جانی و مالی به اشخاص ثالث وارد آید بیمه گر با رعایت شرایط بیمه نامه از عهده جبران خسارت بر خواهد آمد. اهم ویژگیهای این بیمه نامه که عامل کارایی بیمه نامه میگردد در زیر عنوان شده:
- اشخاص حقیقی یا حقوقی که اجرای هر بخش یا بخشهایی از عملیات مربوط به انجام کار موضوع بیمه را در محل مورد بیمه عهده دار باشند بیمه گذار تلقی می شوند.
این شرط موجب جامعیت بیمه نامه و پوشش مسئولیت مجموعه اشخاص حقیقی و حقوقی دست اندرکار در احداث بنای مورد بیمه را در بر می گیرد. از جمله مهندسین ناظر، صاحبکار و پیمانکاران فرعی و ...
- موضوع قابل توجه دیگر ، ملاک تشخیص مسئول حادثه در این بیمه نامه است معیار اینکه بیمه گذار مسئول خسارت است در وهله اول به شرط به احراز مسئولیت برای بیمه گر است یعنی اگر با توجه به شواهد و مدارک برای بیمه گر، مسئولیت بیمه گذار محرز گردد خسارت وارده جبران خواهد شدو پرداخت خسارت صرفاً منوط به رأی مراجع قانونی مبنی بر مسئول بودن بیمه گذار نمی باشد.
- از نکات مهم دیگر، تعریف شرایط ایمنی کار است در شرایط بیمه نامه، بیمه گذار موظف گردیده اقدامهای لازم را که هر کس عرفاً برای جلوگیری از وقوع حادثه رعایت می نماید به عمل آورد. در واقع بیمه گر شرط رعایت اقدامات ایمنی را مبنا تعیین شده در قانون بیمه قرار دارد و از اعمال شرایط نامتعادل خوداری نموده است. البته بیمه گذار قبل از صدور هر بیمه نامه از مورد بیمه کارشناسی بعمل خواهد آورد و در صورت نیاز شرایط ایمنی خاص آن کار را توصیه خواهد نمود. البته بیمه گر هنگام صدور بیمه نامه بایستی توجه نماید که چنانچه شرایط ایمنی خاصی مدنظر می باشد حتماً در شرایط خصوصی بیمه نامه قید گردد و همچنین اگر خساراتی قبل از صدور بیمه نامه برای ساختمانهای مجاور ایجاد شده است لازم است در شرایط خصوصی قید و استثناء گردد در غیر اینصورت چنانچه بعد از صدور بیمه نامه، بیمه گذار مدعی خسارتی مرتبط با موضوعات یاد شده باشد بیمه گر در پاسخ با مشکل مواجه خواهد گردید.
البته از جمله شرایط ایمنی خاص مقرر در بیمه نامه، ماده 3/4 می باشد که در ماده مذکور بیمه گذار موظف گردیده است در کنار دیوارهای ساختمانهای مجاور به فاصله تقریبی یک متر در سطح و به فاصله دو متر در کف عملیات خاکبرداری را توسط ماشین آلات متوقف نموده و پس از ایجاد محل نصب ستونها با ابزار دستی و استقرار ستونها و مهار نمودن آنها دهانه های بین ستونها را با وسایل دستی خاکبرداری نماید. این روش متداول و عرف معمول است که تقریباً در اکثر موارد احداث بنا رعایت می نمایند. البته لازم به ذکر است فاصله توقف خاکبرداری از دیواره های مجاور در کف ارتباط مستقیم با عمق خاکبرداری از سطح صفر زمین دارد و این امر با یک شیب ملایم که عامل ثبات خاک باقی مانده خواهد بود انجام می گیرد. معمولاً شیب 25 الی 30 درجه با توجه به نوع خاک پیشنهاد میگردد.
- در تعیین میزان خسارت در وهله اول نظر کارشناس بیمه گر و مدارک مثبت خسارت ملاک عمل می باشد و عموماًبیمه گر سعی مینماید با روش یاد شده رضایت زیاندیده راجلب نماید بهرحال در صورت اختلاف در مبلغ خسارت بینبیمه گر و بیمه گذار با زیاندیده موضوع به کارشناسی مرضی الطرفین قابل اجرا است و در نهایت نیز نظر کارشناس رسمی دادگستری و یارای مراجع قضایی حاکم خواهد بود.
- در خسارتهایی که منشاء آن خارج از اختیار بیمه گذار باشد بیمه گر تعهدی ندارد مانند زلزله، رانش زمین لرزه و .... علی رغم این در صورتیکه عمل بیمه گذار عامل تشدید و یا ایجاد کننده خطر باشد و در این ارتباط مسئول شناخته شود بیمه گر خسارت وارده را به میزان عاملیت بیمه گذار در ایجاد یا تشدید خطر جبران خواهد نمود.
- از جمله موارد استثناء خسارات ناشی از ترکهای سطحی ایجاد شده در ساختمانهای مجاور است که به استحکام ساختمانها یاد شده لطمه ای وارد ننموده باشد علت این امر است خسارات از این قبیل در قریب به اتفاق ساخت و سازهایی که در بافت قدیمی شهرها صورت می گیرد بدلیل قدمت ساختمانهای مجاور امری بدیهی است و از طرف دیگر تشخیص اینکه خسارات مذکور ناشی از عملیات ساختمانی ملک مورد بیمه است یا از قبل وجود داشته است به راحتی قابل تمیز نمی باشد.
چه کسانی به این بیمه نامه نیاز دارند
کلیه صاحبکاران و عوامل اجرایی عملیات ساختمانی به این بیمه نامه نیاز دارند.
شرح خطرات و خسارات تحت پوشش
با توجه به شرایط مندرج در بیمه نامه ممکن است خطرات در یکی از سطوح ذیل مورد پوشش قرار گیرد:
- فوت
- نقص عضو
- هزینه های پزشکی
- خسارت مالی
همچنین خسارات زیر را نیز تحت پوشش قرار میدهد:
- نشت و ترک خوردگی ساختمانهای مجاور در اثر تخریب و گودبرداری ساختمان مورد احداث.
- ریزش ساختمانهای مجاور در اثر گودبرداری
- خسارات مالی وارد به اثاثیه و تأسیسات ساختمانهای مجاور در اثر ریزش
- خسارات به خیابان و پیاده رو و اموال عمومی از جمله فضای سبز
- خسارات وارد به تأسیسات تحت الارضی شامل خطوط انتقال آب گاز و تلفن
- خسارات وارد به خودروهای عبوری و یا پارک شده در محیط اطراف پروژه در اثر پرتاب مصالح ساختمانی
- خسارات جانی شامل فوت و نقص عضو و هزینه های پزشکی همسایگان (ساکنین ساختمانهای مجاور)
- خسارات جانی برای عابرین در اثر سقوط و پرتاپ مصالح ساختمانی
- خسارات جانی افراد ثالث که وارد محوطه ساختمان مورد بیمه می گردند
- خسارات ناشی از دپو مصالح در خیابان و پیاده رو
شرایط عمومی و اختصاصی بیمه نامه
شرایط عمومی یا متن بیمه نامه در واقع مفاد قرارداد فیمابین بیمه گر و بیمه گزار بوده که به امضای بیمه گر رسیده و تحویل بیمه گزار می گردد.کلیه جزئیات بیمه نامه به مانند پوششها،استثنائات،وظایف و تعهدات بیمه گر و بیمه گزار،مهلت اعلام خسارت،مرجع حل اختلاف و سایر موارد در آن درج گردیده است.شرایط عمومی بسته به نوع بیمه نامه صادره می تواند یک یا چندین صفحه باشد و همچنین شرایط عمومی در هرنوع بیمه نامه ثابت می باشد.
شرایط عمومی بیمه عملیات ساختمانی
ماده اول- خطرهای موضوع بیمه
خسارتهای بدنی و مالی وارد به اشخاص ثالث ناشی از مسئولیت مدنی بیمه گذار در جریان عملیات ساختمانی در محل اجرای عملیات، مشروط بر آنکه مسئولیت بیمه گذار برای بیمه گر محرز باشد.
ماده دوم- بیمه گذار
علاوه بر موارد مذکور در بیمه نامه، کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که اجرای هر بخش یا بخشهایی از عملیات مربوط به انجام کار موضوع بیمه را در محل مورد بیمه عهده دار باشند بیمه گذار تلقی می شوند.
ماده سوم- استثنائات
خسارتهای معلول عوامل زیر از شمول تعهدات بیمه گر خارج است:
- خسارتهای وارد به بیمه گذار، شرکاء و مجریان، ناظرین، مشاورین، کارکنان بیمه گذار، همسر، پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد و اجداد تحت تکفلبیمه گذار
- خسارتهای ناشی از جنگ، انقلاب، شورش، اعتصاب و عوامل دیگری از این قبیل.
- خسارتهای ناشی از تخلف قوانین و نظامات دولتی.
- خسارتهایی که منشاء آن خارج از اختیار بیمه گذار باشد از قبیل:
زلزله، سیل، رانش زمین، مگر این که عمل بیمه گذار عامل ایجاد و یا تشدید کننده خطر بوده و قانوناً مسئول شناخته شود. در این موارد تعهدبیمه گر محدود به میزان مسئولیت بیمه گذار در ایجاد و یا تشدید خسارت خواهد بود.
- ترکهای سطحی که بر اثر انجام عملیات ساختمانی توسط بیمه گذار در ساختمانهای مجاور ایجاد شود ولی به استحکام ساختمان لطمه ای وارد ننماید در تعهد بیمه گر نمی باشد.
تبصره:سلسله حوادث ناشی از یک منشاء یا علت اصلی واحد، در مجموع یک حادثه تلقی می شود.
ماده چهارم- وظایف بیمه گذار
- بیمه گذار موظف است به محض دریافت هرگونه اطلاع از وقوع خسارت مراتب را بلافاصله و حداکثر ظرف مدت پنج روز کتباً به بیمه گر اعلام نماید و همکاری لازم را جهت کارشناسی از محل خسارت دیده به عمل آورد.
- بیمه گذار موظف است در صورت بروز خسارت، ضمن جلوگیری از توسعه آن، بدون اجاره بیمه گر تغییراتی که تعیین علت حادثه و یا ارزیابی خسارت را دچار اشکال نماید در موارد خسارت دیده ندهد، مگر آن که تغییرات در جهت تقلیل میزان خسارت باشد.
- بیمه گذار موظف است در جریان خاکبرداری در کنار دیوارهای ساختمانهای مجاور کلیه اصول ایمنی را رعایت بنماید. بدین نحو که در فاصله تقریبی یک متر در سطح و به فاصله حدود دو متر در کف، عملیات خاکبرداری توسط ماشین آلات متوقف گردد و سپس محل نصب ستونها با ابزار دستی ایجاد و پس از استقرار ستونها، دهانه بین آنها با وسایل دستی، خاکبرداری گردد.
- بیمه گذار موظف است در طول مدت اعتبار بیمه نامه هرگونه تغییر کمی و کیفی که در وضعیت خطر یا در حرفه وی حاصل شود و یا تغییراتی در چگونگی ارتباط او با موضوع بیمه به وجود آید، مراتب را فوراً و حداکثر ظرف مدت ده روز به صورت کتبی به اطلاع بیمه گر برساند.
- بیمه گذار موظف است اقدامهای لازم را که هرکس عرفاً برای جلوگیری از وقوع حادثه رعایت می نماید به عمل آورد.
- قبول هرگونه مسئولیت و سازش در مورد خسارتهای مالی از طرف بیمه گذار بدون موافقت کتبی بیمه گر، تعهدی برای بیمه گر ایجاد نمی کند مگر این که عمل او موجب جلوگیری از تشدید خطر و به مصلحت بیمه گر باشد. در غیر این صورت بیمه گر میتواند از پرداخت خسارت خودداری نموده و یا خسارت پرداختی را از بیمه گذار مطالبه نماید.
- بیمه گذار متعهد است هرگونه اوراق قضایی مربوط به هر دعوی مرتبط با موضوع این بیمه نامه را اعم از اینکه از طرف مدعی خسارت یا دستگاههای قضائی دریافت نموده باشد بی درنگ و حداکثر ظرف مدت 24 ساعت جهت بیمه گر ارسال دارد و در صورت تأخیر، مسئول جبران ضرر و زیانهایی که از این طریق به بیمه گر وارد می شود خواهد بود.
ماده پنجم- تعهدات بیمه گر
- میزان خسارت وارد به اشخاص ثالث براساس نظر کارشناس بیمه گر و مدارک مثبته تعیین خواهد گردید. در صورتی که مبلغ خسارت تعیین شده مورد موافقت شخص ثالث زیان دیده نباشد، موضوع از طریق کارشناس مرضی الطرفین حل و فصل خواهد گردید.
- خسارت موضوع این بیمه نامه با اطلاع بیمه گر به شخص ثالث زیان دیده و یا ذوی الحقوق او پرداخت خواهد شد و به محض پرداخت خسارت،بیمه گر در مقابل بیمه گذار و شخص یا اشخاص ثالث بری الذمه می گردد.
ماده ششم- فسخ و بطلان بیمه نامه
- در صورت عدم پرداخت حق بیمه و حق بیمه اضافی در سررسیدهای معین.
- در صورت تشدید خطر و عدم موافقت بیمه گذار به پرداخت حق بیمه اضافی مربوطه.
- در صورت کتمان یا اظهار خلاف واقع بیمه گذار به طور غیر عمد درباره وضعیت خطر و احراز این امر قبل از وقوع حادثه.
- بعد از هر خسارت که بیمه گر ملزم به جبران آن باشد.
از طرف بیمه گذار:
در صورتی که کیفیت تشدید خطر کاهش یافته و یا از بین رفته و بیمه گر به تخفیف حق بیمه راضی نشود.
تبصره: در صورت فسخ از طرف بیمه گر حق بیمه که باقی مانده است به صورت روز شمار محاسبه و به بیمه گذار برگشت شود (به استثنای موارد مندرج در قانون بیمه) در صورت فسخ بیمه نامه از طرف بیمه گذار، حق بیمه برگشتی براساس تعرفه بیمه کوتاه مدت محاسبه خواهد شد.
ماده هفتم
در صورتی که مسئولیت موضوع این بیمه نامه به موجب بیمه نامه های دیگری نیز مورد تأمین قرار گرفته باشد، تعهد بیمه گر به تناسب مبلغی که خود بیمه نموده با مجموع مبالغ بیمه شده می باشد.
ماده هشتم
هرگونه تغییری در این بیمه نامه به موجب برگهای الحاقی صادره از طرف بیمه گر خواهد بود. هرگاه مفاد برگهای الحاقی با توافقی که بین طرفین به عمل آمده مطابقت نکند، بیمه گذار موظف است ظرف 15 روز از تاریخ صدور الحاقی، تغییر و یا اصلاح آن را کتباً خواستار شود و گرنه اوراق مذکور جزء لاینفک این بیمه نامه تلقی خواهد شد.
ماده نهم
نشانی و اقامتگاه قانونی بیمه گذار همان است که در پیشنهاد بیمه و متن این بیمه نامه درج گردیده و بیمه گذار موظف است تغییر نشانی و اقامتگاه قانونی خود را بصورت کتبی به اطلاع بیمه گر برساند.
در صورت تغییر نشانی و اقامتگاه بیمه گذار و عدم اعلام آن به بیمه گر، نشانی و اقامتگاه قبلی بیمه گذار معتبر شناخته می شود.
ماده دهم
مرور زمان ناشی از این بیمه نامه دو سال است که از تاریخ وقوع حادثه منشاء دعوی شروع می شود.
ماده یازدهم
مواردی که در این بیمه نامه ذکر نشده است بر طبق قانون بیمه و سایر قوانین جاری کشور عمل خواهد شد.
شرایط و فرآیند فسخ بیمه نامه
در بیمه نامه پیش بینی گردیده است قبل از انقضای مدت بیمه نامه با اخطار قبلی کتبی بیست روزه توسط هر یک از طرفین (بیمه گر و بیمه گذار) در موارد تعیین شده، بیمه نامه را می تواند فسخ نمود. از جمله این موارد که بیمه گذار می تواند درخواست فسخ نماید عبارت است از اینکه خطر کاهش یابد و یا از بین رفته باشد و بیمه گر به تخفیف حقبیمه راضی نشود.
در این ارتباط قابل توجه است در عملیات ساختمانی که گودبردری پایین تر از سطح صفر زمین دارند کانون خطر، مدت زمان گودبرداری و اجرای فوندانسیون و نصب اسکلت تا ارتفاع همسطح زمین می باشد که این امر نقطه آغازین اجرای عملیات ساختمانی است و در چند ماه اول به اتمام می رسد و شرایط فسخ قرارداد به این معنی نمی باشد که بیمهگذار، بیمه نامه را برای مدت یکسال و یا بیش از یکسال تهیه نماید و پس از چند ماه از شروع بیمه نامه و در واقع پس از پایان مرحله خطرناک کار، در خواست فسخ نماید و برگشت حق بیمه بر اساس تعرفه بیمه کوتاه مدت انجام گیرد.
البته فسخ بیمه نامه بلامانع است و آنچه مهم است نحوه برگشت حق بیمه می باشد. حق بیمه مندرج در بیمه نامه شامل دو بخش است: بخش عمده حق بیمه مربوط به عملیات گودبرداری است که پس از اتمام عملیات گودبرداری علی رغم باقیمانده مدت بیمه نامه قابل برگشت نمی باشد و فقط آن قسمت از حق بیمه که مربوط به سایر مراحل کار است طبق تعرفه کوتاه مدت قابل برگشت خواهد بود. در واقع حدوداً هفتاد درصد حق بیمه بابت بخش اول یعنی گودبرداری و اجرای فونداسیون و سی درصد مربوط به بخش دوم یعنی سایر مراحل کار میباشد.
